دانشگاه، به‌عنوان نماد آموزش عالی کشور، نهادی اثرگذار در فرهنگ جامعه و «فرهنگ دانشگاهی» است که توسعه علمی درگرو عملکرد آن است. اهتمام به مقوله پیچیده فرهنگ، موجب توسعه همه‌جانبه است و جامعه دانشگاهی باید در جهت اعتلاء فرهنگ دانشگاهی حرکت کند؛ زیرا اگر قرار باشد بر اساس سند چشم‌انداز، در راستای دستیابی به الگوی پایه پیشرفت ایرانی اسلامی، ایران کشور اول منطقه در حوزه‌های علم وفناوری و فرهنگ باشد، لازم است مؤلفه‌های فرهنگ دانشگاهی زمینه ساز و همگام با این الگو و در سیاست‌گذاری نهادهای علمی و اجرایی مورد توجه جدّی قرار گیرد.
یک قرن و نیم از تأسیس مدرسه دارالفنون به‌عنوان اولین نهاد علمی و آموزشی مدرن ایران، یک قرن از تأسیس مدرسه شوکتیه بیرجند به‌عنوان سومین مدرسه نوین در کشور بعد از مدرسه دارالفنون تهران و رشدیه تبریز و بیش از هشت دهه از تأسیس دانشگاه تهران گذشته است؛ ولی آموزش عالی کشور همچنان با چالشها و مسائل جدی جدیدی مواجه است. این نظام، ظرفیت‌های بی‌شماری دارد که علاوه بر نقش مؤثر در کاهش بحران‌ها، پدیدآورندۀ فرصت‌های ارزنده‌ای برای توسعه است. فرهنگ دانشگاهي بايد توانمندي‌ها، استعدادها و ضرورت‌هاي خود را بشناسد و با شناخت گذشته، درک درست حال، آینده‌پژوهی را موردنظر قرار دهد.
با این حال، اولاً از آغاز پیدایش دانشگاه تاکنون دیدگاهها، تعاریف و ملاحظات متعدد و متنوع فراوانی درباره این نهاد مؤثر جهان مدرن ارائه شده است؛ ثانیاً دانشگاه امروزی در اثر چرخش‌های فرهنگی، اجتماعی و فناوری در عصر حاضر دستخوش تغییرات گستردهای شده و این تغییرات، خود به پیدایش مفاهیم تازه‌ای در مطالعات آموزشی عالی، علم و فناوری منجر شده است. این همه، از تکثّر دیدگاه دربارۀ دانشگاه و تنوع قابل توجه انتظارات کارکردی از آن حکایت دارد.
وقتی تکثّر و تنوّعِ دیدگاهها و فراوانیِ تحولات ذاتی و درونی دانشگاه، به عنوان یک نهاد فراگیر جهانی را در کنار شرایط خاص سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و آموزشی کشورمان قرار می‌دهیم، درمی‌یابیم که دانشگاه در ایران شرایط بسیار ویژه‌ای دارد که نیازمند بررسی و مداقّه عالمانه است. فرهنگ دانشگاهی به عنوان تبیین کننده جوهره و ماهیت دانشگاه، نقشی کلیدی در شکلدهی به کارکردهای دانشگاهی ایفا می‌کند و سزاوار است در فرایندی علمی همواره در حوزه نظر و عمل مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد.
دومین همایش ملی فرهنگ دانشگاهی، بدور از هرگونه پیش‌داوری در خصوص وضعیت نهاد علم در ایران و با بهره‌گیری از تجربه نخستین همایش ملی فرهنگ دانشگاهی (پژوهشگاه علوم انسانی؛ 1395)، همه اعضای جامعه علمی کشور را به مشارکت در این امر راهبردی و رویداد مهم دعوت می‌نماید.
با توجه به ضرورتهای پیشِ رو، دومین همایش ملی فرهنگ دانشگاهی، تحقق اهداف ذیل را دنبال می‌کند:
1. شناخت و واکاوی ظرفیت‌های فرهنگ دانشگاهی در جهت کمک به نقش مؤثر آموزش عالی در توسعه همه‌جانبه کشور
2. طرح مبانی نظری و تبیین جایگاه فرهنگ دانشگاهی در کارکردهای متنوع نظام آموزش عالی
3. ارائه راهبردهایی برای تسهیل، اصلاح، تحول و ارتقای کیفیت دانشگاه از منظر فرهنگ دانشگاهی
4. فهم چالش‌های پیشِ روی آموزش عالی و انتظارات از آن با تکیه بر مؤلفه‌های درونی و بیرونی نظام علم؛
5. تبیین و تحلیل وضعیت فعلی و آینده‌نگری تعاملات میان دانشگاه و محیط پیرامون؛
6. ارائه راهبردهای تعادل بخش جهت ایجاد ارتباط میان کار ویژه‌های دانشگاه با نیازهای اجتماعی و بازار کار؛
7. کمک به تبیین محدوده مسئولیت اجتماعی دانشگاه در سه سطح ملی، منطقه‌ای و جهانی.