امروزه برگزاری کارگاه‏ های تخصصی-آموزشی همزمان با برگزاری همایش های معتبر علمی یکی از موثرترین انواع‏ آموزش محسوب می گردد. برگزاری و اجرای کارگاه‏ هایی از این دست به روش مشارکتی، فراخواندن مخاطب به آموزش و توجه به نیازها و خواسته‏ هایش در جلو بردن اهداف آموزشی است. دبیرخانه ی چهارمین همایش ملی باستان شناسی ایران، در نظر دارد همزمان با برگزاری چهارمین همایش ملی باستان شناسی ایران مطابق اطلاعات ذیل کارگاه های علمی،آموزشی و تخصصی را در  1 و 2 آبان ماه 98 در حاشیه همایش به طور مشترک برگزار نمایید.

==================================================

کارگاه اول ساعت 14 الی 16 مورخ 01/08/1398

عنوان کارگاه:

مطالعات زمین باستان شناسی با تأکید بر کاربرد مطالعات رسوب شناسی در باستان شناسی

خانم دکتر مریم مرتضوی مهریزی

هیات علمی دانشگاه بیرجند

رئوس مطالب

1. کلیاتی در مورد رشته زمین باستان شناسی
2. مطالعات رسوب شناسی در باستان شناسی

الف. مطالعات صحرایی توالی های رسوبی و کاربردهای آن

ب. مطالعات پتروگرافی توسط میکروسکوپ پلاریزان

ج. مطالعات ژئوشیمیایی و کاربردهای آن شامل مطالعات XRD، XRF، ایزوتوپهای پایدار و ناپایدار و میکروسکوپ الکترونی

==================================================

کارگاه دوم ساعت 16 الی 18 مورخ 01/08/1398

عنوان کارگاه:

«حفاظت پیشگیرانه حین کاوش‌های باستان شناسی»

آقای حمزه حمزه

مسئول آزمایشگاه حفاظت و مرمت اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی.

مقدمه:

آثاری که از کاوش‌های باستان شناسی بدست می‌آیند مهمترین منابع مادی اطلاعاتی گذشته هستند که حفاظت و حراست آن بایست در اولویت برنامه‌های گروه اجرایی محوطه مورد کاوش قرار گیرد. پیشگیری و کاستن از تاثیر عوامل مخرب و آسیب‌رسان بر این آثار جزو راهبردهای حفاظت پیشگیرانه محسوب شده که اصولا از محل حفاری شروع می‌شود. حضور مرمت‌گران در کنار باستان شناسان در محل کاوش و همکاری و هماهنگی آنها می‌تواند به کشف سالم تر آثار منجر شده و این آثار قطعا در آینده کمتر در معرض تخریب‌های ناخواسته قرار خواهند گرفت. هدف برگزاری این کارگاه دانش‌افزایی و آشنایی پژوهشگران با اصول و مبانی حفاظت پیشگیرانه در محوطه‌های مورد کاوش و ایجاد تعامل و همکاری بین واحدهای مرتبط به منظور ارتقاء کیفیت کاوش‌های میدانی است.

عناوین کارگاه:

نظری:

-       اصول حفاظت پیشگیرانه در محوطه های باستانی.

-       راهبردها و برنامه‌های حفاظت پیشگیرانه حین کاوش.

-       حمل و نقل، بسته بندی، انبارش آثار حاصل از کاوش.

عملی:

-       حفاظت پیشگیرانه حین کاوش (بسته‌بندی کردن اشیاء حین کاوش)

==================================================

کارگاه سوم ساعت 09 الی 11 مورخ 02/08/1398

عنوان کارگاه:

حفاظت و مرمت نقادانه، دریچه ای بر مبانی نظری اصول اخلاقی حفاظت در مداخلات باستان شناسانه

محمد علی بزرگمهر‍

کارشناس ارشد مرمت و احیای بناها و بافتهای تاریخی از دانشگاه علم و صنعت ایران

فعالیتهای باستان شناسی را در بخش می تواند طبقه بندی کرد. یکی بررسی مواد فرهنگی نمایان در روی سط زمین که اغلب شامل فضاهای معماری می شود و دیگری انجام کاوشهای باستان شناسی که با بیرون آوردن مواد فرهنگی مختلف عمدتا از درون خاک به بیرون می شود. عمده کار یک باستان شناس در مواجعه با یک بنای تاریخی شناخت ویژگیهای ظاهری و هنری آنها است ولی گاهی مداخله در بقایای معماری نیز توسط باستان شناس ضروروت می یابد.

در وجه دوم کار باستان شناس یعنی انجام کاوش های باستان شناسی مسئولیت باستان شناس در مواجه با یافته ها منقول سایتهای باستانی و همچنین بقایای معماری که یافته های غیر منقول باستانی تعبیر می شود مشکل تر است. چرا که در طی عملیات باستان شناسی اشیا و بقایای معماری از محیطی که سالها در آن وجود داشته اند و در تعامل با آن به تعادل رسیده و هر تغییری در محیط موجب بر هم خوردن این تعادل و لزوم مداخله در اثر و محیط پیروامون آن برای حفاظت و نگهداری از ارزش های تاریخی، هنری و فرهنگی را مشهود می سازد.

حال سوالی که پیش روست که یک باستان شناس وقتی باید مداخله ای در اثر انجام دهد از نظر اخلاقی چقدر حق دارد در اثر تاریخی -که خود سازنده و مالک آن نیست- تغییر ایجاد کند؟ مضاف بر آن وظیفه باستان شناس سنگین تر می شود وقتی که بدانیم هدف از انجام عملیلات باستان شناسی کشف ارزشهای اثر و معرفی و انتقال این ارزشها برای آیندگان است. این اصول اخلاقی در علم حفاظت و مرمت به مبانی نظری مرمت معروف هستند.

بگذارید مثال بزنیم، پس از انجام کاوش هم مطمئنأ پیکره مرد شمی بنا به نیاز مرمت شده، پنجره های شکسته خانه رئیس علی دلواری باید تعمیر شوند و بخشی از نقاشی های قدیمی کاخ عالی قاپو هنوز در زیر گچ پنهان است. در این موارد مداخله گر چه کرده و چه باید بکند چقدر در کار خود موفق بوده است؟

در این راه از قرن 17 میلادی اندیشمندان به تفکرد و نظریه پردازی پرداخته اند اما بیشترین بنیان برای مبانی نظری مرمت در قرن 19 میلادی بر پایه نظریات افراد پایه گذاری شد و همانها در قرن بیستم به منشورهای اخلاقی و بیانیه های جمعی منتج شد. برخی از آنها هم جنبه حقوقی و قضایی پیدا کرد که کنوانسیون نامیده می شوند.

متن‌های حقوقی و موافقت‌نامه‌ی جهانی که یکی پس از دیگر به مجموعه تجارب بشر در مدیریت میراث فرهنگی ملموس و ناملموس منقول و غیر منقول افزوده می‌شوند به همان اندازه که راه‌های جدیدی را برای صیانت از آثار متنوع فراهم می‌کنند، می‌توانند ابهام برانگیز باشند.

یک باستان شناس به عنوان کسی که نخستین مواجهه با اثر تاریخی را دارد چقدر با این مفاهیم آشناست؟ چگونه می توان این مفاهیم را بدون اغراق گرایی در عمل به کار بست؟

در فرصت ارائه این گفتار تلاش خواهد شد بدین موضوع دیچه ای باز شود.